Τα συμπτώματα διαφέρουν από άνθρωπο σε άνθρωπο και μπορεί να αλλάζουν με τον καιρό. Τα μείζονα συμπτώματα των ψυχωτικών διαταραχών είναι οι ψευδαισθήσεις και οι παραληρητικές σκέψεις.

Οι ψευδαισθήσεις είναι ασυνήθιστες αισθητηριακές εμπειρίες ή αντιλήψεις πραγμάτων που δεν υπάρχουν στην πραγματικότητα, όπως το να δεις πράγματα που δεν υπάρχουν, το άκουσμα φωνών, η όσφρηση οσμών, το να έχεις παράξενη, αστεία γεύση στο στόμα σου και το να νοιώθεις αισθήσεις στο δέρμα σου ακόμα και όταν τίποτα δεν το ακουμπάει.

Οι παραληρητικές ιδέες είναι εσφαλμένες σκέψεις που είναι επίμονες και οργανωμένες και που δεν αλλάζουν μετά τη λήψη λογικής ή ακριβούς πληροφόρησης. Για παράδειγμα, ένας άνθρωπος που είναι βέβαιος ότι το φαγητό του είναι δηλητηριασμένο, ακόμα και όταν έχει αποδειχθεί ότι η τροφή είναι απολύτως ασφαλής, πάσχει από παραληρητική ιδέα.

Άλλα πιθανά συμπτώματα ψυχωτικής διαταραχής είναι:

• Αποδιοργανωμένος ή ακατανόητος λόγος
• Συγκεχυμένη σκέψη
• Παράξενη, πιθανώς επικίνδυνη συμπεριφορά
• Αργές ή ασυνήθιστες σωματικές κινήσεις
• Απώλεια ενδιαφέροντος για την προσωπική υγιεινή
• Απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες
• Προβλήματα στο σχολείο, στη δουλειά και στις σχέσεις
• Ψυχρή, απόμακρη συμπεριφορά με αδυναμία στην έκφραση συναισθημάτων
• Συναισθηματικές μεταβολές ή άλλα συναισθηματικά συμπτώματα όπως κατάθλιψη ή μανία

Η ακριβής αιτία των ψυχωτικών διαταραχών δεν είναι γνωστή, αλλά οι ερευνητές πιστεύουν ότι πολλοί παράγοντες μπορεί να παίζουν ρόλο. Κάποιες ψυχωτικές διαταραχές μπορεί να οφείλονται σε κληρονομικά αίτια. Περιβαλλοντικοί παράγοντες μπορούν να παίξουν επίσης κάποιο ρόλο στην ανάπτυξή τους, συμπεριλαμβανομένου του stress, της κατάχρησης ουσιών και μειζόνων αλλαγών στη ζωή του ατόμου. Επιπλέον, άτομα με ψυχωτικές διαταραχές μπορεί να έχουν ελλιπή ισορροπία συγκεκριμένων χημικών ουσιών στον εγκέφαλο. Οι πιο συχνά εμπλεκόμενες είναι η ντοπαμίνη και το γλουταμινεργικό οξύ.

Περίπου το 1% του πληθυσμού σε παγκόσμια βάση υποφέρει από ψυχωτικές διαταραχές. Αυτές οι διαταραχές πιο συχνά εμφανίζονται αρχικά όταν το άτομο είναι στο τέλος της εφηβείας του, στα 20 ή τα 30 του. Επηρεάζουν και τα δύο φύλα περίπου το ίδιο με ελαφριά μεγαλύτερη επίπτωση στους άνδρες.

Οι περισσότερες ψυχωτικές διαταραχές θεραπεύονται με συνδυασμό φαρμακευτικής αγωγής και ψυχοθεραπείας.

ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

Τα κύρια φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία ψυχωτικών διαταραχών καλούνται αντιψυχωσικά. Αυτά τα φάρμακα δε θεραπεύουν την ασθένεια αλλά είναι πολύ αποτελεσματικά στο χειρισμό και τη βελτίωση των συμπτωμάτων των ψυχωτικών διαταραχών, όπως οι παραληρητικές ιδέες, οι ψευδαισθήσεις και τα προβλήματα συμπεριφοράς. Τα αντιψυχωσικά περιλαμβάνουν παλιότερα φάρμακα όπως η Αλοπεριδόλη (Aloperidin), η Θειοριδαζίνη (Melleril) που είναι γνωστά και ως τυπικά αντιψυχωσικά.

Τα τυπικά αντιψυχωσικά βοηθούν στο να ελεγχθούν συμπτώματα όπως:

• Ψευδαισθήσεις
• Παραληρητικές ιδέες
• Σύγχυση
• Αποδιοργανωμένη σκέψη και λόγος

Ήπιες παρενέργειες από αυτά τα φάρμακα περιλαμβάνουν:

• Ξηροστομία
• Θολή όραση
• Δυσκοιλιότητα
• Υπνηλία
• Ζάλη

Περισσότερο σοβαρές παρενέργειες είναι:

• Δυσκολία στον έλεγχο των μυών με ακούσιες συσπάσεις
• Δυσκαμψία
• Τρόμος
• Ανησυχία
• Στυτική δυσλειτουργία

Αλλά υπάρχουν και καινούρια φάρμακα, που συχνά λέγονται άτυπα ή νέας γενιάς αντιψυχωσικά, όπως: η Ρισπεριδόνη (Risperdal), η Ολανζαπίνη (Zyprexa), η Κουετιαπίνη (Seroquel), η Ζιπρασιδόνη (Geodon), η Κλοζαπίνη (Leponex), η Σερτινδόλη (Serdolect), η Αριπιπραζόλη (Abilify), η Παλιπεριδόνη (Invega). Τα τελευταία φάρμακα πλέον χρησιμοποιούνται στην πρώτη γραμμή της αντιμετώπισης γιατί θεωρούνται ότι έχουν λιγότερες και πιο ανεκτές παρενέργειες ενώ βοηθούν στα συμπτώματα που στοχεύουν τα τυπικά αντιψυχωσικά και επιπλέον βοηθούν σε περιπτώσεις.

• Κοινωνικής απόσυρσης
• Αβουλησίας
• Συναισθηματικής επιπέδωσης

Αυτά τα φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν αύξηση του σωματικού βάρους, του κινδύνου για διαβήτη και για υψηλή χοληστερόλη.

ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Διάφοροι τύποι ψυχοθεραπείας, όπως η ατομική, η ομαδική, η οικογενειακή μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να υποστηρίξουν το άτομο με ψυχωτική διαταραχή. Η ατομική ψυχοθεραπεία έχει υποστηρικτικό και συμβουλευτικό χαρακτήρα ενώ μεγάλη σημασία έχει η ψυχοεκπαίδευση και η καλλιέργεια κοινωνικών δεξιοτήτων. Οι περισσότεροι ασθενείς με ψυχωτικές διαταραχές αντιμετωπίζονται σε εξωνοσοκομειακή βάση. Όμως ασθενείς με ιδιαίτερα βαριά συμπτώματα, αυτοί που είναι σε κίνδυνο να βλάψουν τον εαυτό τους ή/και άλλους ή αυτοί που είναι ανίκανοι να φροντίσουν τον εαυτό τους εξαιτίας της ασθένειάς τους, μπορεί να χρειαστεί να νοσηλευτούν προκειμένου να σταθεροποιηθεί η κατάστασή τους.

Κάθε άτομο σε θεραπεία για ψυχωτική διαταραχή ανταποκρίνεται στη θεραπεία με διαφορετικό τρόπο. Κάποιοι θα δείξουν άμεση βελτίωση. Κάποιοι άλλοι, μπορεί να χρειαστούν εβδομάδες ή μήνες για να ανακουφιστούν από τα συμπτώματα. Κάποιοι ασθενείς ίσως χρειαστεί να συνεχίσουν τη θεραπεία για μεγάλη χρονική περίοδο και κάποιοι, όπως αυτοί που υπέφεραν από πολλαπλά βαριά επεισόδια, μπορεί να χρειαστεί να παίρνουν φαρμακευτική αγωγή επ’ αόριστον. Σε αυτές τις περιπτώσεις η φαρμακευτική αγωγή δίδεται σε κατά το δυνατόν χαμηλές δόσεις ώστε να αποφεύγονται οι παρενέργειες. Γενικά ωφέλιμη κρίνεται η στενή συνεργασία με το θεράποντα ιατρό έτσι ώστε να βρεθεί η πλέον κατάλληλη θεραπεία.

Γενικά, δεν υπάρχει γνωστός τρόπος ώστε να προβλεφθούν οι περισσότερες από τις ψυχωτικές διαταραχές αλλά πολλά από τα σχετιζόμενα συμπτώματα μπορούν να αποτραπούν με την έγκαιρη ανίχνευση και θεραπεία. Η αναζήτηση θεραπείας, μόλις τα συμπτώματα κάνουν την εμφάνισή τους, μπορεί να βοηθήσει ώστε να μειωθούν οι αρνητικές συνέπειες στη ζωή, την οικογένεια και τις σχέσεις του ατόμου.